Odznaka Regionalna Duży Śląsk > Katowice międzywojenneDzisiaj jest 27-4-2024 godzina 11:42:20

Katowice międzywojenne

Katowice, po przyłączeniu w 1922 roku do Polski, stały się stolicą nowego autonomicznego województwa śląskiego, w związku z czym władze musiały rozwiązać problem braku odpowiednich gmachów administracyjnych, a po kilku latach zapewnić także lokale mieszkalne dla dynamicznie wzrastającej liczby ludności. Te czynniki spowodowały bardzo dynamiczny rozwój zabudowy miejskiej, która ze względu na promowanie modernistycznej architektury przez władze wojewódzkie (w szczególności przez wojewodę Michała Grażyńskiego), miała od drugiej połowy lat 20. charakter wyłącznie nowoczesny. W związku z tym, miasto zostało zabudowane gmachami modernistycznymi w stopniu nieporównywalnym z żadnym innym polskim miastem.

W ówczesnej stolicy Górnego Śląska powstawały wtedy jedne z pierwszych w Europie (drapacze chmur) o konstrukcji stalowej (projektu prof.Stefana Bryły), modernistyczne wille będące kontynuacją najlepszych koncepcji modernistycznych czy luksusowe kamienice z charakterystycznymi 'ogrodami zimowymi'. Budowane wówczas obiekty wyróżniała wysoka jakość projektu i wykonania. Miasto rozwijało się po południowej stronie torów kolejowych gdzie powstały monumentalne gmachy administracyjne (np. Sejm Śląski, Urzędy Niezespolone) i luksusowe kamienice (ul. PCK, Skłodowskiej). Rozwój architektoniczny w tym okresie można podzielić na dwie fazy, w których pierwsza odwoływała się jeszcze do dawnej tradycji, natomiast w drugiej fazie zaczęto wznosić liczne nowoczesne budynki funkcjonalistyczne o nowoczesnej konstrukcji, dużych powierzchniach przeszkleń, pozbawione jakichkolwiek ornamentów i odwołujące się swoją bryłą do "stylu okrętowego". Ilość i jakość tych realizacji sprawia, że Katowice posiadają wyróżniającą się ilość nowoczesnej zabudowy modernistycznej z okresu międzywojennego, jako powstała w tym czasie w Polsce.

Katowiccy architekci lat międzywojennych: Tadusz Michejda, Karol Schayer, Zbigniew Rzepecki, Lucjan Sikorski, Tadeusz Kozłowski, Leon Dietz d'Arma, Zygmunt Łoboda,
ZHSZ, Sanepid ul. Raciborska
Kościół garnizonowy

Najważniejsze międzywojenne obiekty modernistyczne w Katowicach:

Śródmieście
Szkoła Policyjna ul. Poniatowskiego 15, arch. M.Łobodziński (1925)
Willa Tadeusza Michejdy arch. Tadeusz Michejda (1926)
Terminal lotniska Katowice Muchowiec, arch. Tadeusz Michejda, Lucjan Sikorski (1927)
Willa Władysława Michejdy, proj. T.Michejda, ul. Kilińskiego 50 (1927)
Dom inż. Jana Krygowskiego, proj. T.Michejda, ul.Kościuszki 65 (1927)
Śląskie Techniczne Zakłady Naukowe ul. Sokolska 26, proj. Jadwiga Dobrzyńska i Zygmunt Łoboda (1928)
Kolonia urzędnicza na ul. Raciborskiej, proj. Lucjan Sikorski (1928)
Syndykat Polskich Hut Żelaznych ul. Lompy 14, proj. Tadeusz Michejda i Lucjan Sikorski (1928)
Bank Gospodarstwa Krajowego w Katowicach, proj. S.Tabeński (1928)
Dom Oświatowy - Biblioteka Śląska, ul. Francuska 12, arch. Stanisław Tabeński i Zbigniew Rybicki (1928)
Domu mieszkalny profesorów Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych, ul.Wojewódzka 23, arch. Eustachy Chmielewski, (1929)
Urząd Miejski (Magistrat), ul.Młyńska, arch. L.Sikorski (1929)
Izba Skarbowa Drapacz Chmur ul.Żwirki i Wigury 15, arch. Tadeusz Kozłowski, konstrukcja Stefan Bryła (1929-30)
Kościół garnizonowy św. Kazimierza, ul. Skłodowskiej Curie, arch. Leon Dietz d'Arma, współpraca Jerzy Zarzycki, (1930)
Kamienica Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych, ul.Słowackiego, arch. T.Michejda (1930)
Willa mec. Edmunda Kazimierczaka, ul.Bratków 4, arch. T.Michejda (1930)
Kolonia ZUS, proj. Biuro Projektów ZUS, ul. Skłodowskiej-Curie (1931)
Zakład Higieny Środków Żywnościowych ul.Raciborska 41, arch. Tadeusz Kozłowski (1931)
Muzeum Śląskie w Katowicach (nieistniejące) Pl.Chrobrego, arch. K.Schayer, (1934-36)
Gmach Urzędów Niezespolonych (Filologia Polska), Pl.Sejmu, arch. W.Kłębkowski (1935-36)
Dom Powstańca Śląskiego (kino Zorza), ul.Matejki 3, arch. Zbigniew Rzepecki (1936)
Wojewódzkie Biuro Funduszu Pracy, proj. Z.Rzepecki, ul. Plebiscytowa 36 (1936)
Kamienica na ul. Jana Dąbrowskiego 24, proj. K.Schayer, (1936)
Dom adw. Wojciecha Żytomirskiego, ul.PCK 6 (mister polskiego budownictwa 1938), arch. K.Schayer (1936)
Kasyno oficerskie (obecnie ASP)
Instytut Kształcenia Handlowego w Katowicach, ul. Raciborska 3, proj. Z.Rzepecki (1937)
Kamienica, ul.Rymera 7 (1937)
Dom dr. Kazimierza Wędlikowskiego przy ul.PCK 10 (1937-38)
Państwowy Bank Rolny, ul. Warszawska 14, Marian Lalewicz (1938)
Rozgłośnia Polskiego Radia, ul. Ligonia 29, proj. T.Łobos (1938)
Główny Instytut Górnictwa, pl. Gwarków, proj. K.Sołtykowski (1938)
Kasa Chorych (ob. Akademia Medyczna), ul. Reymonta 8/10, proj. S.Gruszka, (1938)
Dom mieszkalny ZUS w Katowicach, proj. S.Tabeński (1938-1939)


Pozostałe dzielnice
Ratusz w Katowicach Janowie (szpital nr 4), arch. Tadeusz Michejda (1930)
Willa Ryszarda Holleka, Katowice Ligota, arch. H. Firla (1939)
Willa dr. Bolesława Mroczkowskiego, Katowice Ligota, arch.Lucjan Sikorski (1937)
Willa dr. Włodzimierza Kowala, Katowice Ligota, arch.Kazimierz Sołtykowski (1937)
Willa przy ulicy Mazowieckiej 11, Katowice Ligota, arch. Glaesel (1937)
Willa Antoniego Pająka, Katowice Ligota, (1936)
Kościół Opatrzności Boskiej na Zawodziu, T.Łobos, 1929-30